SÖZLÜK

– A –

açık önerme: İçinde değişken bulunan ve bu değişkene verilen değerlerle doğruluğu veya yanlışlığı belli olan önerme.

aksiyom: Doğruluğu ispatsız kabul edilen önerme.

alt küme: A kümesinin her elamanı B kümesinin de elemanı ise
A, B nin alt kümesidir.

apsis: Analitik düzlemde bir noktanın dikey eksene olan uzaklığı.

ayrık kümeler: Kesişimleri boş olan kümeler.

açı: Başlangıç noktası ortak olan iki ışının birleşim kümesi.

argüment: Düzlemde bir karmaşık sayıyı orijine birleştiren ışının,
x ekseni ile yaptığı pozitif yönlü açı.

artan fonksiyon: Reel değişkenli bir fonksiyonda serbest değişken artarken, bunların görüntülerini de artıran fonksiyon.

analitik düzlem: Üzerine koordinat sistemi yerleştirilmiş düzlem.

aralarında asal polinom: P(x) ve Q(x) polinomlarının her ikisini de bölen (sabit olmayan) bir polinomun olmaması hali.

aralarında asal sayılar: Ortak bölenlerinin en büyüğü 1 olan en az iki tam sayıya denir.

asal sayı: 1 ve kendisinden başka pozitif böleni olmayan 1 den büyük pozitif tam sayılara denir.

– B –

bağımsız olaylar: İkisinden birisinin oluşu veya olmayışı diğerinin olma olasılığını etkilemeyen iki olay.

başlangıç noktası (orijin): Koordinat eksenlerinin kesiştikleri nokta.

bire bir eşleme: İki kümenin elemanları arasında bir elemana karşı bir eleman alınarak yapılan karşılaştırma.

birim çember: Merkezi orijin ve yarıçapı 1 birim olan çember. Denklemi x² + y² = 1 dir.

bire bir fonksiyon: Farklı elemanları, farklı elemanlara götüren fonksiyon.

baş kat sayı: Bir polinomda en büyük dereceli terimin kat sayısı.

bire bir fonksiyon: Tanım kümesinde bulunan her farklı elemanı değer kümesinin farklı elemanlarına eşleyen fonksiyon.

birim eleman: A kümesi üzerinde bir D işlemi verildiğinde "x Î A olmak üzere x D e = e D x ise e birim elemandır.

birim (etkisiz) fonksiyon: Her elemanı kendisine eşleyen fonksiyon.

birleşme özeliği: A üzerinde D işleminin "x, y, z, Î A için
x D (y D z) = (x D y) D z özeliği sağlanması.

bağıntı: Bir kartezyen çarpımın alt kümesi.

boş küme: Hiç elemanı olmayan küme.

– C - Ç –

çember: Bir düzlemdeki sabit bir noktadan eşit uzaklıkta bulunan noktaların kümesi.

çembersel permütasyon: Bir kümenin elemanlarının bir çember üzerindeki sıralanma biçimlerinden her birisi.

çıktı: Bir olasılık deneyinde, karşılaşılması mümkün olan durumlardan her birisi.

çözüm kümesi: Bir açık önermeyi sağlayan değerlerin kümesi.

çelişki: Doğruluk değeri daima yanlış (0) olan bileşik önerme.

– D –

denk polinomlar: Aynı dereceli terimlerinin kat sayıları eşit olan polinomlar.

deklemi çözmek: Denklemin köklerinin bulma işlemi.

denklemin çözüm (doğruluk) kümesi: Bir deklemin köklerinin oluşturduğu küme.

diskriminant: ax² + bx + c = 0 denkleminde

D = b² – 4 ac sayısı

denklem sistemi: En az iki denklemin meydana getirdiği sistem.

değişme özeliği: A kümesi üzerinde verilen bir D işleminin "x, y Î A için x D y = y D x özeliğini sağlaması.

denk önermeler: Doğruluk değerleri aynı olan önermeler.

denklik bağıntısı: Yansıma, simetri ve geçişme özeliklerine sahip olan bağıntı.

– E –

eleman: Kümeyi oluşturan nesnelerin her biri.

eşitsizlik sistemi: En az iki eşitsizliğin meydana getirdiği sistem.

evrensel niceleyici: " sembolü ile gösterilir, "her" veya "bütün" anlamındadır.

esas ölçü: olmak üzere ölçüsü, q + k × 2p olan açının esas ölçüsü q dır. q Î [0 , 2p)

evrensel küme: Üzerinde çalışılan konuyla ilgili olan tüm elemanları içeren küme.

– F –

fonksiyon: Tanım kümesinin her elemanını, değer kümesinin yalnız bir elemanıyla eşleyen bağıntı.

faktöriyel: n bir doğal sayı olmak üzere 1 den n ye kadar (n dahil) bütün doğal sayıların çarpımı. (n!)

fonksiyonun tanım kümesi: f : A ® B fonksiyonunda, A kümesi.

fonksiyonun değer kümesi: f : A ® B fonksiyonunda, B kümesi.

fonksiyonun görüntü kümesi: f : A ® B fonksiyonunda, A nın elemanları ile eşlenmiş olan elemanların oluşturduğu küme.

fonksiyonun grafiği: Fonksiyona ait ikililerin analitik düzlemde meydana getirdiği şekil.

– G –

grad: Bir açı ölçüsü (400 eş parçaya ayrılan bir çemberin, bu parçalarından bir tanesini gören merkez açının ölçüsü).

gerektirme: p Ş q şartlı önermesinin doğruluk değeri 1 ise bu önerme gerektirmedir.geometrik yer: Aynı özelikleri taşıyan noktaların oluşturduğu küme

– H –

hipotez: p Ş q şartlı önermesinde p önermesi.

hüküm: p Ş q şartlı önermesinde q önermesi.

– İ –

içine fonksiyon: f : A ® B fonksiyonunda f(A) ¹ B ise f içine fonksiyondur.

indirgenemez polinom: Sabit olmayan en az iki polinomun çarpımı olarak yazılamayan polinom.

işlem: A ´ A nın bir alt kümesinden B ye fonksiyon.

ispat: Bir teoremin hükmünün doğru olduğunu gösterme.

irrasyonel sayı: Devirli ondalık açılımı olmayan sayı.

imkânsız olay: Olasılığı sıfır olan olay.

– K –

karakteristik: Bir sayının onluk logaritmasının tam kısmı.

kesin olay: Olasılığı 1 olan olay.

kalan sınıfları: kümesinin elemanları.

– M –

mantis: Bir sayının onluk logaritmasının ondalıklı kısmı. mantis m ise, m Î [0, 1) dir.

– O –

olasılık: Bir olayın olabilme şansını belirten sayı.

olay: Örneklem uzayın her alt kümesi.

ordinat: Analitik düzlemde bir noktanın yatay eksene olan uzaklığı.

– Ö –

önerme: Doğru ya da yanlış kesin bir hüküm bildiren ifadeler.

örten fonksiyon: Değer kümesindeki bütün elemanları tanım kümesinin en az bir elemanı ile eşlenen fonksiyon.

özalt küme: Bir kümenin kendinden farklı alt kümesi.

örneklem uzay: Bir olasılık deneyinde bütün çıkanların kümesi.

özdeşlik: Değişkenin her reel değeri için doğru olan eşitlik.

– P –

permütasyon: Bir kümenin tamamının ya da bir parçasının, elemanlarının sıralanma biçimlerinden her birisi.

parabol: , f(x) = ax² + bx + c fonksiyonunun grafiği.

polinom: Çokterimli, H_(x) halkasının P(x) = a₀ + a₁x + ... + a_nxⁿ elemanı.

polinom denklem: P(x) = 0 eşitliği.

polinomlarda E.B.O.B.: Sıfırdan farklı P(x) ve Q(x) polinomlarının her ikisini de bölen en büyük po- linom.

polinomlarda E.K.O.K.: Sıfırdan farklı olan ve sabit olmayan iki ya da daha çok polinomun, her birine tam olarak bölünebilen en küçük dereceli polinom.

– S –

sabit fonksiyon: Gürüntü kümesi bir elemandan oluşan fonksiyon.

sabit polinom: a ¹ 0 için P(x) = a polinomu

sayı doğrusu: Üzerine reel sayıların yerleştirildiği doğru.

sıralama bağıntısı: Yansıma, ters simetri ve geçişme özelikleri olan bağıntı.

sonlu küme: Eleman sayısı sayılabilir çoklukta olan küme.

sonsuz küme: Eleman sayısı sayılamayan çoklukta olan küme.

şartlı önerme: p Ş q şeklindeki bileşik önerme.

sanal birim: Karesi – 1 olarak düşünülen i sayısı.

sıralı ikili: İki nesnenin oluşturduğu eleman.

– T –

terim: Bir bilim dalı içinde özel anlamı olan kelime.

teorem: p º 1 olmak özere p Ş q gerektirmesi.

totoloji: Doğruluk değeri daima 1 olan bileşik önerme.

tümleyen küme: A Ì E olmak üzere, E de olup A da olmayan elemanların kümesi.

– Ü –

üstel fonksiyon: İçinde üslü bir ifade bulunduran ve bu ifadenin üssü değişken olan fonksiyon.

– V –

varlıksal niceleyici: $ sembolü ile gösterilir “bazı” veya “en az bir” şeklinde okunur.

SEMBOLLER