Reklamlar

İnsanın iki milyon yıldan bu yana aklını kullanan bir yaratık olarak gelişmesi, onun doğal yeryüzü biçimleri üzerindeki doğrudan ya da dolaylı etkisinin de giderek artan bir biçimde çoğalmasına neden oldu. Avcılık ve toplayıcılık döneminde Dünya’nın yüzey yapısının ve bitki örtüsünün biçimlenişi doğal süreçlerle sınırlı kalmıştı. Bundan sonra, ilk uygarlık merkezleriyle birlikte, insan etkisinin payının giderek arttığı alanlar ortaya çıkmaya başladı. Tarım ve hayvancılığa geçiş, doğal dengeye ilk büyük müdahale oldu. Bunun en önemli örneklerinden biri, Eski Yunanlılar ve Romalılar Akdeniz kıyısındaki ormanların yok edilmesidir. Eskiden bu ormanlarda korunan toprak, aşınmaya uğrayarak akıp gitmiş, böylece de insan varlığının temeli olan verimli tarım arazisi yok olmuştur. Bugün İspanya, Güney İtalya ve Yunanistan’daki kurak topraklar, buralarda yaşayan insanların atalarının bu düşüncesizce davranışlarının bir sonucudur.

16.yüzyıla değin Avrupa’da gelişme o kadar ilerledi ki, bu kıtada ormanların tükenmesi nedeniyle ahşap gereksinmesi başka kıtalardan sağlanmaya başladı. Bugüne değin ekolojik bütünlüğünü koruyabilen son yerler olan tropik yağmur ormanları da büyük ölçüde tehlikededir. Yağmur ormanları 1 milyar hektar dolayındaki alanlarıyla yeryüzündeki ormanların yaklaşık yüzde 40’ını oluştururlar. Bu da, insanların bu ormanlara girmesinden önceki büyüklüğün ancak yarısıdır. Bugün her yıl tropik yağmur ormanlarının yüzde 1’i insan etkinlikleri sonucunda yok olmaktadır. Örneğin insanlar Madagaskar Adası’nın değerli bitki ve hayvan türleri barındıran ormanların yüzde 66’sını (74.000 kilometrekare) yok etmişlerdir; bunun yüzde 45’i de son 30 yıl içinde gerçekleşmiştir.

Ama gezegenimizdeki yaşam alanının değişmesini etkileyen yalnızca ormanların kesilmesi değildir. Nüfus artışı, gittikçe daha çok arazinin tarım amacıyla kullanılmasını zorunlu kılıyor. İklimi elverişli olmayan pek çok yerden, sulama yoluyla daha fazla verim sağlama olanağı vardır. Ama bu, su kaynaklarının doğal dengesinin bozulmasına ve getirdiği yaralardan daha büyük sorunlara yol açıyor. Örneğin sulama amacıyla daha çok suyun başka yere yöneltilmesi nedeniyle Asya’da, Kazakistan-Özbekistan sınırındaki Aral Gölü’nün alanı son 25 yılda yüzde 40 küçülmüştür. Limanlar dolmuş, balıkçılık durmuş ve suların çekilmesiyle ortaya çıkan ekilmemiş büyük alanlarda 43 milyon ton tuz birikmiştir. Sulu tarımın yapıldığı yerlerde rüzgarın etkisiyle tuz birikir ve bu da toprağı verimsiz hale getirir.

İnsanlar denizlerin kıyılarına da doğrudan ya da dolaylı olarak müdahalede bulunmaktadır. Eğer denizlere dökülen büyük akarsuların su toplama alanlarındaki ekolojik denge, ormanların kesilmesi ya da baraj yapılması gibi bir nedenle bozulursa, bundan hem sular, hem de suların sürüklediği parçalar etkilenir. Bu da akarsuyun denize ulaştığı kıyı bölgesi üzerinde olumsuz etkilere yol açar. Örneğin Romalılar döneminde Valencia’da bulunan kıyı düzlüğü, ırmağın getirdiği döküntülerle 4 km genişlemiştir. Batı Afrika’da Gana’daki Volta Irmağı üstünde yapılan Akasombo Barajı’nın 1961’de tamamlanmasından sonra Atlas Okyanusu her yıl yaklaşık 6 m genişliğinde bir kıyı şeridini yutmaya başlamıştır. Çünkü baraj, ırmağın taşıdığı alüvyonların kıyıya ulaşmasını engellemektedir.

Limanların, baraj ve setlerin yapılması da kıyıların değişmesine neden oluyor. Hollanda’nın IJssel Gölü kıyılarında 15.yüzyıldan beri yapılan setlerle denizden 160 bin ha büyüklüğünde bir arazi kazanılmıştır. Bir arazinin en üst katmanı da, yapılan müdahalelerle çok çeşitli biçimde değişebilir. Yüzyıllardan beri yeryüzünün pek çok yerinde,eğimli arazinin teraslanması ile en dik yamaçlarda bile tarım yapılabildiği bilinmektedir. Büyük Okyanus’un güneyindeki, her yerden uzak Fiji Takımadaları’nın en büyüğü olan Viti Levu’da bile böyle teraslar bulunmuş ve ele geçen çanak çömlek parçalarından bunların İÖ 1200’den kalmış olduğu anlaşılmıştır.

Ekleyen: Coğrafya Öğretmeni | Okunma Sayısı: 782
Çözümlü Sorular
9.Sınıf Biyoloji Soruları ve Çözümleri
9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Soruları ve Çözümleri
Telif Hakkı Hakkında:

Bu sayfada yer alan bilgilerin her hakkı, aksi ayrıca belirtilmediği sürece Erguven.net'e aittir. Sitemizde yer alan dosya ve içeriklerin telif hakları dosya ve içerik gönderenlerin kendilerine veya yetki verdikleri kişilere aittir. Sitemiz hiç bir şekilde kâr amacı gütmemektedir ve sitemizde yer alan tüm materyaller yalnızca bilgilendirme ve eğitim amacıyla sunulmaktadır. Telif hakkına sahip olan dosyaları lütfen iletişim bölümünden bize bildiriniz. Dosya 72 saat içerisinde siteden kaldırılır.Telif Hakkı Hakkında|Editör, ziyaretçi ya da üyelerimiz tarafından eklenen hiç bir içerikten erguven.net sorumlu değildir.İLETİŞİM:bey_ram@hotmail.com
jojobetCasibom GirişJojobet GirişlericasibomMeritking Girişholiganbet girişbaywinDeneme Bonusucasibom girişdeneme bonusuCASİBOM GÜNCELcasibom girişcasibomgrandpashabet giriş